Από τη στιγμή που μεγαλώνουμε έχουμε ανάγκη την αποδοχή των άλλων ώστε να εξασφαλιστεί η επιβίωσή μας εντός της ομάδας στην οποία ζούμε αλλά επίσης έχουμε και την ανάγκη να ακολουθήσουμε και τον δικό μας τον δρόμο εξελίσσοντας πτυχές του εαυτού μας που ίσως δεν είναι αποδεχτές ή κατανοητές από τους άλλους. Στην πορεία να γίνουμε αποδεχτοί, η διαδικασία να ανακαλύψουμε τι είναι καλύτερο για εμάς βρίσκει αρκετά εμπόδια ή καθυστερείται. Έτσι, καταλήγουμε να ζούμε μια ζωή που δεν αντανακλά τις δικές μας αξίες, τα πιστεύω μας και δεν εκφράζει τον αληθινό μας εαυτό αλλά εκείνη την εκδοχή που είναι αποδεκτή και διαταράσσει την ηρεμία των άλλων το λιγότερο.

Σε όλη μας τη ζωή καταπιανόμαστε με αυτήν την αλληλεπίδραση να προσδιοριζόμαστε από μια ευρύτερη ομάδα (π.χ., οικογένεια, σχολείο, κοινωνία, φίλοι, συγγενείς, θρησκευτική ομάδα, κ.α.) και να δημιουργούμε τον δικό μας δρόμο εκπληρώνοντας τις δικές μας ανάγκες και όνειρα. Το πόσο επιδέξια τη χειριζόμαστε ως ενήλικες εξαρτάται από το πόσο ικανοί είμαστε να ασχοληθούμε με τον εσωτερικό μας εαυτό, να τον ανακαλύψουμε και να τον ακολουθήσουμε.

Η αυτογνωσία είναι η αναζήτηση του εσωτερικού μας εαυτού, του δυναμικού μας, του σκοπού μας στη ζωή, των αρχών και των αξιών που μας καθοδηγούν στη ζωή και που είναι πολύ πιθανόν να διαφέρουν από ό,τι μάθαμε να ακολουθούμε, να εφαρμόζουμε και να πιστεύουμε.

Συνήθως, αποφεύγουμε ή υποτιμούμε τη διαδικασία της αυτογνωσίας για τρείς λόγους. Πρώτα, επειδή τη θεωρούμε ως μια ασχολία χωρίς κανένα όφελος και καθόλου χρήσιμη (βλ. χάσιμο χρόνου). Έπειτα, επειδή έχουμε πολλή δυσάρεστη προσωπική εμπειρία από στιγμές έντονης αυτοκριτικής (μάθαμε να μην ακούμε τον εαυτό μας). Και τέλος, επειδή πιστεύουμε ότι ξέρουμε τι θέλουμε από τη ζωή μας.

“Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν καμιά περιέργεια για τον εαυτό τους, αυτό είναι πάντα κακό σημάδι”.

Irvin D. Yalom

Και οι τρεις λόγοι είναι αποπροσανατολιστικοί. Σκεφτείτε το. Θέλετε να πετύχετε. Θέλετε να έχετε πιο δυνατές σχέσεις. Θέλετε να είστε πιο αισιόδοξοι και χαρούμενοι.

Μπορείτε να επιτύχετε κάποιον από αυτούς τους στόχους εάν δεν καταλαβαίνετε τον εαυτό σας και τη συμπεριφορά του;

Αν δεν μπορείτε να διαχειριστείτε τις σκέψεις σας;

Αν δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε;

Αν είσαστε ευέξαπτοι;

Αν κάνετε επικριτικά σχόλια για εσάς και για τους άλλους;

Αν αναμασάτε δικαιολογίες;

Η αυτογνωσία είναι ένα διαρκές ταξίδι και δεν είναι πάντα εύκολο.

Η ήπια μορφή αυτογνωσίας είναι εξαιρετικά μεταμορφωτική όταν εφαρμόζεται σε συνθήκες εμπιστοσύνης και ασφάλειας όπως αυτές στο coaching.

Το πόσο σημαντική και χρήσιμη είναι η αυτογνωσία έχει αποδειχτεί και επιστημονικά. Μερικά από τα οφέλη της είναι:

• Μάς κάνει πιο ενεργητικούς, ενισχύει την αυτό-αποδοχή και βοηθάει στην προσωπική ανάπτυξη (Sutton, 2016).
• Η αυτογνωσία μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα από την οπτική γωνία των άλλων, να ασκούμε αυτοέλεγχο, να εργαζόμαστε δημιουργικά και παραγωγικά και να νιώθουμε υπερηφάνεια για τον εαυτό μας και τη δουλειά μας καθώς και γενική αυτοεκτίμηση (Silvia & O’Brien, 2004).
• Οδηγεί σε καλύτερη λήψη αποφάσεων (Ridley, Schutz, Glanz, & Weinstein, 1992).
• Μπορεί να μας κάνει καλύτερους στην εργασία μας, καλύτερους φορείς επικοινωνίας στον εργασιακό χώρο και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας και την ευημερία που σχετίζεται με την εργασία (Sutton, Williams, & Allinson, 2015).

Είναι η αυτογνωσία αυτό που χρειάζομαι;

Δεν θα σας πω αν η αυτογνωσία είναι αυτό που χρειάζεστε στη ζωή σας. Θα σάς ενθαρρύνω όμως να αναρωτηθείτε πόσο η ζωή που έχετε και ο τρόπος που ανταποκρίνεστε στις καταστάσεις συμβαδίζει με την δική σας αλήθεια.

Παρατηρείστε την τάση σας να κρίνεται τους άλλους, να ζείτε στον αυτόματο πιλότο, να αποφεύγετε καταστάσεις, να αποφασίζετε κάτι και μετά να το μετανιώνετε, να είστε ασαφής για το πώς αισθάνεστε, να σκέφτεστε συνεχώς το παρελθόν και να προσπαθείτε να ελέγξετε το μέλλον. Μήπως δεν έχετε ενέργεια να συνεχίσετε; Ο φόβος σάς κρατάει πίσω; Γιατί είστε ευερέθιστοι και νευρικοί; Μήπως αδιαφορείτε για τις ανάγκες των γύρω σας ή τις δικές σας;

Είναι απόλυτα φυσιολογικό να επιδιώκετε την αποδοχή και την ασφάλεια. Είναι απόλυτα ανθρώπινο να θέλουμε να ανήκουμε. Αλλά δεν πρόκειται να καλύψουμε αυτές τις ανάγκες ικανοποιητικά αν καταπιέζουμε και προδίδουμε τις δικές μας αξίες, επιθυμίες, όνειρα και στόχους.

Σιγουρευτείτε ότι είστε πιστός στις δυνατότητες που έχετε ώστε να νιώθετε πλήρης και ικανοποιημένος από τη ζωή σας.  Η αυτογνωσία βελτιώνει σχεδόν κάθε εμπειρία που έχουμε, καθώς είναι ένα εργαλείο και μια πρακτική που μπορεί να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε, οποτεδήποτε, για να μας βοηθήσει να απολαύσουμε τη στιγμή, να αξιολογήσουμε ρεαλιστικά τον εαυτό μας και την κατάσταση μας και να μας βοηθήσει να πάρουμε αποφάσεις και να κάνουμε καλές επιλογές.

Η αυτογνωσία μας βοηθάει να νιώσουμε πλήρεις, να αναπτυχθούμε, να αλλάξουμε, να αγαπηθούμε από τους άλλους και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας για αυτό ακριβώς που είμαστε -χωρίς όρους.

ΥΓ: Εάν χρειάζεστε βοήθεια για να ανακαλύψετε το εσωτερικό σας δυναμικό, να ανακαλύψετε ποιοι είστε, τον σκοπό σας στη ζωή και ποιές αρχές και αξίες σάς καθοδηγούν, το coaching  πρόγραμμα αυτογνωσίας 1:1, το οποίο δημιουργήθηκε με βάση το Evidence Based Coaching, μπορεί να σε βοηθήσει να δημιουργήσεις μια αρμονική ζωή, να ακολουθήσεις τις βαθύτερές σου επιθυμίες, να αποφασίσεις ποιά πορεία να επιλέξεις, να ζήσεις τη ζωή σου στο έπακρο, να συνδυάζεις την ανάγκη επιβίωσης με ό,τι σε ενθουσιάζει, να ζήσεις με τους δικούς σου όρους, να μετατρέψεις τα δυσάρεστα συναισθήματά σου σε σύμμαχο σου ώστε επιτέλους να νιώσεις πλήρης και ικανοποιημένος από τη ζωή σου.

Βιβλιογραφία:

Ridley, D. S., Schutz, P. A., Glanz, R. S., & Weinstein, C. E. (1992). Self-regulated learning: The interactive influence of metacognitive awareness and goal-setting. The Journal of Experimental Education, 60, 293–306.

Silvia, P. J., & O’Brien, M. E. (2004). Self-awareness and constructive functioning: Revisiting “the Human Dilemma.” Journal of Social and Clinical Psychology, 23, 475–489.

Sutton, A. (2016). Measuring the effects of self-awareness: Construction of the Self-Awareness Outcomes Questionnaire. Europe’s Journal of Psychology, 12, 645–658.

Sutton, A., Williams, H. M., & Allinson, C. W. (2015). A longitudinal, mixed-method evaluation of self-awareness training in the workplace. European Journal of Training and Development, 39, 610–627.